Kuş dilini hepimiz duymuşuzdur. Doğayla iç içe yaşayan insanların geliştirdiği bu dil bazen bir selam bazen bir haber bazense bir çağrıdır. Kuş dili sadece insanlar arasında gelişen bir diyalog değildir. Doğadan ilham alınmış bir sessizliğinde çığlığıdır. Yerel halk tarafından ıslık veya kuş dili olarak adlandırılan bu iletişim biçimi her anlamda eşsiz bir kültürel mirastır. Bu iletişim biçimi sessizliğin bile sanata dönüştüğünün de göstergesidir aslında.
Kuş Dili Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
“Kuş dili nasıl ortaya çıkmıştır?” sorusunun cevabı herkes tarafından merak edilmektedir. Kuş dilinin 500 yıllık bir geçmişi bulunuyor. Giresun ilinde bulunan Kuşköy’de ortaya çıkan kuş dili ile ilgili herhangi bir yazılı kaynak bulunmamaktadır. Yerel halktan alınan bilgilere ve araştırmalara göre kuş dilinin insanların birbiriyle haberleşmek için ortaya çıkardıklarını gösteriyor. Bu dilin tarihinin özellikle çobanlık dönemine kadar indiği tahmin ediliyor. Islıkla konuşulmasının sebebi de bölgenin zorlu coğrafi yapısıdır. Dağınık bir yerleşime sahip olan bölgede gür sesli derelerinde olması iletişimi zorlaştırmıştır. Doğanın o eşsiz sesini bastırmak içinde daha gür ve keskin olan ıslık kullanılmaya başlanmıştır. Bu durumda sadece ıslık olarak kalmayıp iletişim biçimi haline gelmiştir.
Kuş Dilinin Doğa ile Uyumu
Günümüz modern çağında doğayla entegre olmuş bu iletişim biçiminin var olması aslında hepimizi de şaşırtan bir durum. Telefon gibi teknolojik aletlerin olmadığı geçmiş dönemlerde zorlu coğrafya şartlarında sesler birbirine ulaşamamışken kuş dili bölgenin coğrafyasına uyum sağlamıştır. Bölgenin o eşsiz ve heybetli doğasıyla da bir anlaşma sağlanmış aslında kuş dili ile. Orada yaşayan yerel halk kuş dilini dilimizin hece yapısına göre zamanla şekillendirmiş. Zamanla da kuş dili artık yerel halkın iletişim biçimi haline gelmiştir. Kuş dili doğayla öyle bütünlemiştir ki saniyeler içerisinde iletilmek istenilen mesaj yamaçlara, dağlara veya vadilere ulaşmıştır. Kuş dili ile kişiler zarif bir şekilde kuşlar gibi söylemek istediklerini havaya bırakıyorlar. Havadaki ıslık rüzgarla yarışarak ulaşmak istediği adrese sadece birkaç saniyede ulaşıyor. Doğa ve insan uyumu güzel olduğu kadar şaşırtıcı da. Halk iletişim kurmak için doğadan ve diğer canlılardan ilham alarak kendine bir iletişim aracı oluşturmuştur. Kuş dili geçmiş dönemlerde ortaya çıkmasaydı şu an ortaya çıkabilir miydi? Hayır.
Kuş Dilinin Bulunduğu Bölgeye Faydası
Kuş dili kültürel mirasa fayda sağladığı gibi bulunduğu bölgeye turizm açısından da destek oluyor. Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından desteklenen proje kapsamına alınan Kuşköy de turizmin canlandırılması hedefleniyor. Proje ile köyün çehresinin değiştirilmesi amaçlanıyor. Köyde sokakların yenilenmesi, köydeki binaların yöre mimarisine uygun hale getirilmesi ve konaklama gibi sosyal konutların yapılması projenin amaçları arasında. Hem Kuşköy hem de çevredeki diğer alanlar bu proje ile önemli bir turizm merkezi haline getirilecek. Kuş dilini ve hikâyesini merak eden yerli ve yabancı turistler de bölgeye akın ederek yerel ekonomiyi canlandıracaklardır. Dünyanın birkaç yerinde de kuş dilini kullanan insanlar mevcut. Yani bu iletişim aracı sadece bizlere özgü değil. İspanya’nın Kanarya adasında da insanlar ıslık dilini kullanır.
Geçtiğimiz günlerde kuş dilini kullanan İspanyollar bu bölgeye ziyaret gerçekleştirdiler. Ziyaretçiler yerel halkla bir araya gelerek ıslık diliyle sohbet ettiler. İki tarafta ıslık dillerini nasıl kullandıklarını birbirine göstererek kültürel bir etkileşim içerisine de girdiler. Kuş dilinin böyle farklı yerlerde kullanılması herkeste merak uyandıracaktır. Bu sayede de kuş dilinin gerçek vatanına ziyaretler olacak ve o bölgenin gelişmesi sağlanacaktır.
Kuş Dili’nin Günümüzdeki Durumu
Kuş dili bugün maalesef ki yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Günümüzde iletişim kurmak için artık daha modern iletişim araçları kullanılmaya başlanmıştır. Artık özellikle genç kuşak telefon üzerinden tüm iletişimi kuruyor. Bu geleneksel dil her ne kadar unutulmaya yüz tutsa da son yıllarda tekrar canlandırmak için çalışmalar yapılmaktadır. UNESCO tarafından kuş dilinin koruma listesine alınması kuş dilinin üzerine tüm ilgiyi çekmiştir. Kamuoyu dikkatini kuş dilinin üzerine vererek çalışmalar yapmaya başladı. Kuş dili festivali bu çalışmalardan birisidir.
Kuş dili festivalinin yapılmasındaki amaç kuş dilinin korunması ve yaşatılarak gelecek nesillere aktarılmasıdır. “Islık Dili Kültür ve Sanat Festivali” olarak düzenlenen bu etkinliğin bu yıl 26.’sının yapılması planlanıyor. Köy halkı bu festivalde ıslıkla konuşma yaparak ziyaretçilere kuş dili hakkında bilgi verirler. Kuş dilinin gelecek kuşaklara aktarılması için yapılan çalışmalardan birisi de Giresun Üniversitesi’nde ıslık dilinin seçmeli ders olarak okutulmaya başlanmasıdır. Kuş dilinin ölü diller arasına girmesini engellemek amacıyla uygulanan bu seçmeli ders ile kuş dilinin öğretilmesi, korunması ve yaşatılması amaçlanmıştır. Kuş dilinin gelecek kuşaklara aktarılması için yapılan çalışmalardan birisi de halk eğitim merkezlerinde kursların açılmasıdır. Kuş dili kursları ile hem kuş dili öğretilecek hem de çocuklar için sosyal bir etkinlik olacaktır.
Kuş Dilinin Unutulmaması için Neler Yapılmalıdır?
Önemli bir kültürel miras olan kuş dili hala konuşuluyor olsa da tehlike altıda diyebiliriz. Gençler arasında bu dili konuşanların sayısı oldukça azdır. Bu yüzden kuş dilini tekrar canlandırmak için daha profesyonel adımlar atılmalıdır. Kuş dilinin önemi ve yaşatılması hakkında farkındalık yaratılmalıdır. Özellikle eğitim kurumlarında kuş dili ile ilgili dersler verilmeli ve sayısı da artırılmalıdır.
Kursların ve atölyelerin de açılması kurs dilinin öğretilmesi açısından oldukça faydalıdır. Kuş dili ile ilgili festivallerin de artırılması gerekir. Bu sayede daha fazla ziyaretçiye ulaşılarak kuş dilinin tanıtımları yapılacaktır. Festivallerin sadece ülkemizde değil yurt dışında da tanıtımlarının yapılması daha geniş kitlelere ulaşılması açısından oldukça önemlidir. Kuş dilinin tanıtılması ve gelecek kuşaklara aktarılmasında sinema sektörü de kullanılmalıdır. Kısa film veya belgesel gibi etkileyici yapımlarda kuş dilinin tanıtılmasında kullanılabilir.