Hakkari uzun yıllar boyunca coğrafi koşullar nedeniyle biraz geri planda kalsa da hem doğasıyla hem de tarih ve kültür birikimiyle keşfedilmeyi fazlasıyla hak ediyor. Hakkari’ye adım atan herkes bu şehirde hem doğanın hem de insanın oluşturduğu o muhteşem uyumla karşılaşacaktır. Bu yazımızda Hakkari’nin tarihi mirasını keşfedeceğiniz rotalarından, temiz doğasında yürüyüşün tadını çıkaracağınız yerlerinden ve damak çatlatan lezzetli çeşitlerinden bahsedeceğiz.
Hakkari’nin Tarihi Yerleri
Hakkari zengin tarihi geçmişiyle dikkat çeken bir şehirdir. Şehir Hurri, Urartu Krallıkları, Pers İmparatorluğu, Selçuklu ve Osmanlı gibi medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Bu sayede şehirde birçok önemli tarihi mekanlar bulunur. İşte Hakkari’nin görülmeye değer bazı tarihi yerler:
· Meydan Medresesi: 1700’lü yıllarda İzzeddin oğlu İbrahim Bey tarafından yaptırılan Meydan Medresesi Hakkari’nin görülmesi gereken yerleri arasındadır. Medresede uzun yıllar boyunca Türkçe, Arapça ve Farsça dersleri verilmiştir. Kesme taşlarla yapılmış süslemeleriyle dikkat çeken medrese günümüzde ziyarete açıktır.
· Zeynel Bey Medresesi: Hakkari’nin en eski medreselerinden olan Zeynel Bey Medresesi’nin yapım tarihi 1560 yılı olarak bilinir. Tam 18 yıl yapımı süren medrese o dönemin önemli eğitim kurumlarındandı. Medresenin günümüze sadece duvarları ve oyukları ulaşmıştır.
· Şemdinli Taş Köprü: Hakkari’nin tarihini yansıtan yapılardan bir diğeri de Şemdinli Taş Köprü’dür. Köprü 1898 yılında kesme ve moloz taşlar kullanılarak inşa edilmiştir. Yüksek dağların arasında yer alan Şemdinli Taş Köprü tarihsel önemi ve mimari detaylarıyla ziyaretçileri büyüler.
· Kelat Sarayı: Hakkari’nin Şemdinli ilçesinde yer alan Kelat Sarayı’nın ne zaman veya kim tarafından yapıldığı hakkında net bir bilgi bulunmamaktadır. Sarayın günümüzde büyük bir kısmı yıkılmış olmasına rağmen iki kemeri ve bir duvarı hala ayaktadır. Tarihseverler ve araştırmacılar için Kelat Sarayı görülmeye değer duraklardandır.
· Kayme Sarayı: Hakkari’nin Şemdinli ilçesi Bağlar Köyü’nde yer alan Kayme Sarayı 1900’lü yıllarda yaptırılmıştır. İki katlı olan ve dikdörtgen bir plana sahip olan Kayme Sarayı’nın üst örtüsü yıkılmışken kuzey ve batı duvarları hala ayaktadır.
· Kaya Resimleri: Hakkari’nin hem tarihi hem de kültürel zenginliklerine ışık tutan Antik Kaya Resimleri görülmesi gereken rotalardandır. Cilo ve Sat Dağları’nın Gevrek Vadisi’ndeki sarp kayalara çizilmiş olan bu resimler tarih öncesi dönemlerde yaşayan insanlara aittir. İnsan suretleri, hayvan şekilleri ve çeşitli sembollerden oluşan resimler bölgeyi açık hava müzesine dönüştürmüştür.
· Koç Heykeli: Kaya kütlesinin ustaca oyulmasıyla yapılmış olan Koç Heykeli etkileyici bir görünüme sahiptir. Heykelin yüzlerinde koça binmiş eli kargılı bir adam, ellerinde yuvarlak nesneler tutan dört adam, üç koç, bir kama ve bir silah çizimleri vardır. Koç Heykeli hem mimari hem de tarihi değeriyle önemli bir yerdir.
· Dev Evleri: Yüksekova’nın Tirşin Yaylası’nda bulunan Dev Evleri devasa boyutlarda inşa edilmiştir. Dirhelerin Asur saldırılarından korunmak veya haber almak gibi güvenlik durumlarından dolayı inşa ettikleri bu yapılar tarih boyunca da pek çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Kayalara oyulmuş bu yapılar oldukça ilgi çekicidirler.
Hakkari’nin Doğal Güzellikleri
Hakkari dağlarla çevrili yapısı, buzul gölleri, şelaleleri, yaylaları ve zengin bitki örtüsüyle adeta bir doğa cennetidir. Her mevsim farklı bir güzellik sunan şehrin doğal dokusu büyük ölçüde korunmuştur. İşte Hakkari’de görmeniz gereken başlıca doğal güzellikler:
· Cennet Cehennem Vadileri: Şehrin en merak uyandıran doğa harikalarından olan Cennet Cehennem Vadileri Cilo Dağı eteklerinde yer alır. Vadi bir yanda buzullar bir yandan da rengarenk çiçekleriyle görenleri büyüler. Dört mevsimin bir arada yaşandığı bu vadide yürüyüş, kaya tırmanışı ve kampçılık gibi aktiviteleri yapabilirsiniz.
· Peri Bacaları: Hakkari’nin Kapadokya’sı olarak bilinen bu yer il merkezine yakın bir konumda bulunur. Uzun zaman önce volkanik patlama sonucunda oluşan Peri Bacaları hem oluşumları hem de sunduğu eşsiz güzellikleriyle mutlaka görülmelidir.
· Mergan Vadisi: Yeşilin her tonuna sahip olan Mergan Vadisi yemyeşil ormanları, berrak suları ve etkileyici dağ manzaraları ile görülmeye değer duraklardandır. Mergan Vadisi hem doğa tutkunları hem de macera arayanlar için ideal kaçış yerlerindendir.
· Zap Vadisi: Eşsiz dağ silüetleri ve yeşilin her tonunun olduğu vadi ziyaretçilere göz alıcı bir güzellik sunar. Akdeniz iklimine benzer bir havası olan Zap Vadisi’nde üzüm, nar, erik ve ceviz gibi meyvelerde yetişir.
· Uludoruk: Türkiye’nin en büyük ikinci doruğu olan Uludoruk eşsiz bir manzaraya sahiptir. Uludoruk zirvesinde ziyaretçileri karla kaplı zirveler ve buzul manzarası karşılar.
· Merga Bütan Kayak Merkezi: Hakkari’nin eşsiz güzelliklerinden olan Merga Bütan Kayak Merkezi kayakseverler için cennet olan bir yerdir. Kış boyu kesintisiz kar yağışı olan bu merkezde doyasıya bir kar tatili geçirebilirsiniz.
· Cilo ve Sat Dağları Milli Parkı: Türkiye’nin 45. milli parkı olan bu park bölgenin doğal güzelliklerini ve çeşitliliğini sergiler. Park içerisinde Uludoruk, Suppa Durek gibi önemli zirveler bulunduğu gibi buzul vadiler, morenler ve göllerde yer alır.
· Berçelan yaylası: Hakkari’nin görülmeye değer duraklarından olan Berçelan Yaylası’nda doğal güzelliklere doyacaksınız. Yayla kamp, doğa yürüyüşleri, piknik ve fotoğraf tutkunları için ideal bir yerdir.
· Kavalköy Şelalesi: Şehrin saklı bir cenneti olan Kavalköy Şelalesi Kato Dağı eteklerinde yer alır. İlkbahar mevsiminde coşan şelale yaklaşık 20 metreden akan suyuyla görenleri büyüler.
· Ava Ore Şelalesi: Ava Ore Şelalesi özellikle kış ayında donarak muhteşem bir güzelliğe imza atar. Çukurca Karayolu üzerinde yer alan şelale hem doğa hem de fotoğraf tutkunları için görülmeye değer bir yerdir.
· Durankaya Yaylası: Hakkari merkeze yakın bir konumda buluna Durankaya Yaylası özellikle ilkbahar mevsiminde rengarenk çiçekleriyle ziyaretçileri büyüler.
· Mor Dağı: İran sınırında bulunan Mor Dağı özellikle dağcılık ve trekking yapan kişilerin görmesi gereken duraklardandır.
Hakkari’nin Dini ve Kutsal Yerleri
Hakkari ziyaretlerinizde görmeniz gereken önemi dini yerlerden bazıları şunlardır:
· Çukurca Emir Şaban Cami,
· Mar Abdişo Manastırı,
· Mar Şalita Manastırı,
· Nasturi Kilisesi,
· Gelezu Kilisesi,
· Urartu Mezarlığı.
Hakkari’nin Müzeleri
Hakkari’nin görülmesi gereken müzeleri:
· Hakkari Kilim Müzesi,
· Hakkari Kent Arşiv ve Etnografya Müzesi.
Hakkari’de Ne Yenir?
Hakkari doğası ve tarihiyle olduğu kadar zengin mutfağıyla da dikkat çeker. Hakkari mutfağı et ağırlıklı yemekleri, süt ürünleri, hamur işleri ve yöresel baharatlarıyla sade ve doyurucu lezzetler sunar. “Hakkari’de ne yenir?” sorusunun cevabı ise şehri gezeceklerin en çok merak ettiği şeylerden birisidir. İşte, Hakkari’de mutlaka tadılması gereken lezzetlerden bazıları şunlardır:
· Kemikli Kavurma,
· Parmak Kebabı,
· Yüksekova Kebabı,
· Çorti Aşı,
· Çevirmeli Pilav,
· Köftesir,
· Gugul Çorbası,
· Sengeser,
· Doğaba,
· Kepaye,
· Keledoş,
· Otlu Peynir,
· Lalaped Tatlısı,
· Yumurtalı Siyabo,
· Sağdıç Kahvaltısı.