Muş’ta Gezilecek Tarihi Yerler
Binlerce yıllık bir tarihe sahip olan Muş’un her adımında farklı bir tarihi esere denk gelirsiniz. Tarihi Urartular ile başlayan bu şehir bölgenin en önemli yerleşim arasında yer alır. Farklı medeniyetlerin izlerini taşıyan şehirde gezilecek tarihi yerlerden bazıları:
· Tarihi Murat Köprüsü: Günümüzde aktif olarak kullanılan Tarihi Murat Köprüsü Murat Nehri üzerinde yer alır. Selçuklu yapısı olan köprü çeşitli restorasyonlar geçirerek günümüze ulaşmıştır. Tarihi ve doğal güzelliklerin bir arada bulunduğu köprüyü Muş gezilerinizde mutlaka ziyaret etmelisiniz.
· Malazgirt Kalesi: Malazgirt Zaferi sonrası bu isimle anılan kale şehrin önemli tarihi alanlarından birisidir. Bizanslılar tarafından inşa edilmiş olan Malazgirt Kalesi “Berber Kalesi” olarak da anılır. Muş’un en eski yapılarından olan Malazgirt Kalesi siyah sert taşlarla yapılmıştır. Tarihte çok fazla savaşa tanıklık etmiş olan kaleyi görmeden şehirden ayrılmayın.
· Haspet Kalesi: Muş’un güneyinde yer alan Haspet Kalesi kentin tarihi için önemli alanlardan birisidir. Kaleden günümüze çok fazla bir şey kalmasa da bazı duvarları ihtişamlı bir şekilde ayakta durmaktadır. Buraya çıkarak tarihi atmosferde eşsiz manzaranın tadını çıkarabilirsiniz.
· Migre Hamamı: Migre Hamamı Muş’un tarihi hamamlarından birisidir. Hamamın en önemli özelliği kubbeyi taşıyan Türk üçgeni tekniğinin kullanılmasıdır. Kerpiç yapısı, Horasan harcı ve moloz taşlarla güçlendirilmiş bir mimariye sahip olan hamam hem mimariye hem de tarihe ilgi duyan ziyaretçiler için önemli bir duraktır.
· Zafer Anıtı: 1071 Malazgirt Zaferi anısına yapılan ve 52 metre yüksekliğinde olan Zafer Anıtı tarihi bir simgedir. Anıt ortasındaki boşluk Türklerin Anadolu’ya girişini temsil eder. Anıt tarih ve milli birlik duygusu için sıkça ziyaret edilen önemli bir noktadır.
· Yağcılar Höyüğü: Muş merkeze yakın bir konumda olan Yağcılar Höyüğü Urartu öncesi ve sonrası dönemlere ait izler taşıyan önemli bir alandır. Höyük seramik kalıntılarıyla geçmişe dair izler sunar. Yeşilova Beldesi sınırlarında yer alan höyük tarih ve arkeoloji meraklıları için görülmeye değer bir duraktır.
· Mercimekkale Höyüğü: Muş’un 22 km kuzeyinde yer alan Mercimekkale Höyüğü Murat Nehri kıyısında yer alan ve içinde birde kalenin bulunduğu önemli bir arkeolojik alandır. Höyük Roma’dan Osmanlıya kadar birçok medeniyete tanıklık etmiştir. Bugün toprakla örtülü olan höyüğün ayrı bir gizemli havası vardır.
· Muş Kalesi: Şehir merkezinde yer alan Muş Kalesi şehrin en eski tarihi yapılarından birisidir. Kalenin kesin yapım tarihi net bir şekilde bilinmemektedir. Kale Hz. Osman zamanında birçok savaşlara da sahne olmuştur. Zamanla tahrip olan kale çevresinde Arap, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait mezarlık kalıntıları bulunur. Günümüzde düzenlenmiş piknik alanı ise halkın sıkça ziyaret ettiği yerlerdendir.
· Tıkızlı Kalesi: Muş’ta Urartu dönemine ait olduğu düşünülen Tıkızlı Kalesi MÖ 830-810 yıllarında kral İşpuini tarafından yaptırılan tarihi bir kaledir. Bölgenin en eski ve en önemli yapılarından birisidir.
· Yıldızlı Han: Yıldızlı Han Osmanlı döneminden kalan bir yapıdır. Yıldız motifleriyle süslü mimarisi ve geniş avlusuyla dikkat çeken önemli bir tarihi yapı olan han günümüzde kültür-sanat etkinliklerine ev sahipliği yapan canlı bir kültür merkezidir.
· Kayalıdere Antik Kenti: Kayalıdere Antik Kenti Varto ilçesinde yer alan Urartu dönemine ait önemli bir askeri yerleşimdir. Kazılarda tapınak, kale kalıntıları ve tunç heykeller bulunmuştur. Kent tarih ve arkeoloji meraklıları için etkileyici bir duraktır.
· Tarihi Hatun Köprüsü: Tarihi Hatun Köprüsü zarif taş yapısıyla Selçuklu döneminden günümüze ulaşan ve hâlâ aktif olarak kullanılan önemli bir tarihi yapıdır.
Muş’un Gezilecek Doğal Güzellikleri
· Güzeldağ Kayak Merkezi: Muş şehir merkezine yakın bir konumda bulunan Güzeldağ Kayak Merkezi uzun pistleri ve telesiyej imkanlarıyla kış turizminin canlı noktalarından biridir. Hem yerli hem de yabancı turistler ve sporcular için ideal bir kayak ve eğlence merkezi olarak öne çıkıyor.
· Kaz Gölü: Malazgirt’te bulunan Kaz Gölü tuzlu sulara ve zengin kuş çeşitliliğine sahip doğal bir güzelliktir. Etrafındaki yeşil bitki örtüsü ve göldeki kazlar yürüyüş, kuş gözlemi ve piknik için ideal bir ortam sunar.
· Akdoğan Gölü: Akdoğan Gölü berrak suyu ve çevresindeki dağ manzaralarıyla doğa severler için huzurlu bir mekandır. Kuş gözlemi, yürüyüş ve piknik için ideal olan göl özellikle ilkbahar ve yaz aylarında daha çok tercih edilir.
· Künav Mağarası: Varto’ya bağlı Kayadelen köyünde yer alan iki katlı doğa harikası bir mağaradır. Tarih öncesi yerleşim izleri taşıyan mağara fluvyo-karstik yapısı ve yarasalarıyla hem doğa hem de tarih meraklıları için oldukça ilgi çekicidir.
· Haçlı Gölü: Bulanık’ta volkanik kayaçlarla çevrili, tatlı su gölü olup kışın donarak muhteşem manzaralar sunan Haçlı Gölü alabalık ile aynalısazan gibi balıklara da ev sahipliği yapar.
· Muş Ovası: Muş Ovası geniş alüvyon tabanı ve çevresindeki dağlarla çevrili doğal güzellikleriyle bölgenin önemli coğrafi ve turistik alanlarından biridir.
· Liz Ovası: Liz Ovası geniş alüvyonlu tarım alanları ve çevresindeki dağ manzaralarıyla Türkiye’nin önemli doğal güzelliklerinden biri olarak ziyaretçilere unutulmaz bir deneyim sunar.
· Murat Vadisi: Murat Nehri boyunca uzanan Murat Vadisi Roma’dan Osmanlı’ya kadar çeşitli medeniyetlerin izlerini taşıyan ve doğanın tüm güzelliklerini sunan huzurlu bir alandır.
· Karasu Nehri: Karasu Nehri rafting ve kano gibi su sporlarına elverişli olup nehir kenarında yürüyüş ve kamp imkânı da sunan doğal bir alandır.
Muş’un Gezilecek Dini ve Kutsal Yerleri
· Hacı Şeref Cami: Selçuklu eserlerinden olan Hacı Şeref Cami Aslanlı Han içerisinde yer alır ve kare planlı bir mimariden oluşur.
· Ulu Cami: 14. yüzyılda eski bir Ermeni kilisesi üzerine inşa edilmiş olan Ulu Cami dikdörtgen planlı, kubbeli ve beşik tonozlu bir yapıdır ve kentin önemli turistik noktalarından biridir.
· Kutsal Havariler Manastırı: 4. Yüzyılda yapılmış olan manastır zamanla kilise haline getirilmiştir. Günümüzde ise sadece harabeleri kalan tarihi ve kültürel bir yapıdır.
· Alaeddin Bey Cami: Alaeddin Bey Cami 18. yüzyılda inşa edilmiş, kare planlı ve kubbeli mimarisi ile süslü tarihi camilerden biridir.
· Esenlik Cami: Selçuklu döneminden kalma olan Esenlik Cami Ahlat taşından yapılmış tarihi ve mimari açıdan değerli bir tarihi camidir.
· Bulanık Mollakent Cami: Bulanık’taki Mollakent Camii ve Medresesi Selçuklu döneminden kalan bölgenin çok katmanlı tarihini yansıtan önemli bir kültürel mirastır.
Muş’ta Tadılacak Lezzetler
· Hez Dolması,
· Muş Köftesi,
· Örgü Peyniri,
· Cavbelek,
· Domatesli Lahana Dolması,
· Çorti,
· Teter Helvası,
· Helimaşı,
· Herse,
· Muş Böreği,
· Çiriş Otu,
· Kaburga Dolması,
· Jağ.