Engelliler haftası 10 Mayıs ve 16 Mayıs tarihleri arasında kutlanıyor. Mayıs ayında kutlanan engelliler haftasında farkındalık yaratma, eşitlik ve kapsayıcılık adına çeşitli etkinlikler düzenlenir. Fakat engelli bireyleri anlamak ve farkındalık oluşturmak için bir hafta yetersiz kalacaktır. Çünkü engelli bireyler sadece desteklenmeye ihtiyaç duyan bireyler değildir.
Toplumun her kesiminde yaşayan engelli bireylerde üretirler ve farklı alanlarda çalışabilirler. Engelliler haftasında panel ve seminer gibi farklı etkinlikler düzenlenerek farkındalık amaçlanır.
Engelli bireyler her alanda bulunarak faaliyet gösterebilirler. Üretebilirler, tasarlayabilirler veya dönüştürülebilirler. Yeter ki onlara da fırsat verilsin. Engelli bireylerin bulunduğu alanlardan birisi de sanattır. Sanat ve engelli bireyler arasındaki ilişki oldukça önemlidir. Sanat engel tanımayan bir dil olduğu için üreten veya geliştiren her bireyi sevgiyle kucaklar. Sanat her zaman sözcüklerle ifade edilmez. Bir nota, bir yazı veya bir dans sanatın ifade ediliş biçimlerindendir. Engelli bireyler de duygularını veya kendilerini ifade etmek için sanatı kullanırlar. Sanatın hiçbir zaman sınırlayıcılığı olmamıştır. Sanatın çizgilerinin olmaması engelleri bireyleri de büyülü dünyasının içine çekmiştir. Engelli bireyler sanatla hikayelerini, vermek istedikleri mesajı veya yeteneklerini gösterebilirler. Sanatta yer alan engelli bireylerin sayısında her geçen gün artış yaşanmaya devam ediyor. Tabi ki engelli bireylerin sanatta yer alması mutlu edici bir gelişmedir. Fakat dikkat etmemiz gereken şey engelli bireylerinde eşit koşullarda sanatlarını yapıyor olmasıdır.
Sanatın Engelli Bireyler için Önemi
Sanatın duygunun, düşüncenin ve hayal gücünün yansıtılmasındaki en iyi araçlardan olduğunu biliyoruz. Sanatın farklı dalları bulunur: Resim, müzik, edebiyat, tiyatro veya sinema… Toplumu ve bireyleri ifade eden sanat engelli bireyler açısından da etkili bir araçtır. Sanatta başarılı olmuş birçok engelli birey bulunmaktadır. Başarılı engelli sanatçılarda sanatın engel tanımadığını ve sanatın erişilebilir olduğunu tüm dünyaya gösteriyor. Sanat engelli bireyler için sadece uğraş değildir. Sanatla engelli bireyler kendilerini çok net ifade edebildikleri gibi sosyal etkileşim de kurarlar. Engelli bireyler sanat etkinliklerine katılarak veya sanat eserlerini toplumla paylaşarak hem sosyal hayatta daha aktif olurlar hem de farkındalık yaratırlar. Sanat engelli bireylerin özgüvenlerini de arttırır. Farklı sanat dallarında yer alan engelli bireyler ortaya koydukları eserlerle kendilerini başarılı ve değerli hissederler. Engelli bireyler sanat ve farklı sanat dalları ile kendilerini ifade etme imkânı bulurlar. Özellikle konuşma ya da ifade etme becerileri sınırlı olanlar için sanat iyi bir iletişim aracıdır. Kendilerini ifade etme imkânı bulan engelli bireyler toplum tarafından görünürler ve anlaşılırlar. Engelli bireylerin hem zihinsel hem de duysal gelişimi için sanat en iyi yoldur. Tüm sanatsal faaliyetlerde yaratıcılık gelişir, duygusal bir rahatlama sağlanır ve stres gibi duygularla başa çıkma öğrenilir. Sanatın engelli bireyler için diğer bir önemi ise el göz koordinasyonunun ve motor becerilerinin gelişmesini sağlamasıdır. Engelli bireyler eskiye göre son zamanlarda sanat alanında daha aktif olmaya başlamışlardır. Bireyler engellerini göz ardı ederek sanattaki potansiyellerini gösterirler. Sanat engelli bireylere kendilerini anlatma, sosyal hayat için bir kapı ve psikolojik olarak da güçlenme gibi destek vermektedir.
Dünyada ve Ülkemizde İlham Olan Sanatçılar Kimlerdir?
· Aşık Veysel: Görme engelli olan Aşık Veysel unutulmaz türkülere imza atmıştır. Müziğe olan tutkusu hiç bitmeyen Aşık Veysel fikirlerini ve aşklarını sazının telleriyle günümüze miras bırakmıştır.
· Metin Şentürk: Metin Şentürk’te görme engelli sanatçılarımızdandır. Hayata dört elle sarılan sanatçı müzik dünyasına da başarılı parçalar armağan etmiştir.
· Eşref Armağan: Görme engelli olan Eşref Armağan uzun yıllardır resim yapıyor. Nesneleri dokunarak keşfeden ve çizen sanatçı sanat yapmak ve görmek için gözümüzü kullanmayacağımızın da bir ispatıdır.
· Kerim ve Selim Altınok: İkiz kardeş olan Altınok kardeşlerin ikisi de görme engellidir. Farklı yerlerde müzik dersi de veren ikiz kardeşler çocuklar için kabartma satranç kitabı da yazmışlardır.
· Stephen Hawking: Yakalandığı nöron hastalığı sonucunda tekerlekli sandalyeyle yaşamını sürdüren Stephen Hawking fizik ve kozmoloji konularında çok önemli kitaplar yazmıştır.
· Rick Allen: Rick Allen sol kolunu kaybetmiştir. Bu durum onu sanattan koparmamış ve tek kolla da bateri çalmaya devam etmiştir.
· Stevie Wonder: Görme engelli olan Stevie Wonder en çok Grammy ödülünü alan müzisyenlerdendir. Stevie en ünlü görme engelli sanatçıdır.
· Teddy Pendergrass: Geçirdiği trafik kazası sonucunda felç kalan Teddy Pendergrass müzikten ve sahneden uzak durmadan kariyerine devam etmiştir.
· Helen Keller: Sağır, dilsiz ve kör olan Helen Keller başarılı eserleri miras bırakmıştır. Kör olduğu halde çok sayıda kitap okuyan Helen Keller 10’a yakın kitapta yayınlamıştır.
· Nick Vujicic: Kolları ve bacakları olmayan Nick Vujicic insanlara yol göstermek için bir sürü kitap yazmıştır.
Engelli Bireyler için Sanatı Daha Erişilebilir Kılmak
Sanatla engelli bireyleri iç içe getirmek için sanata erişilebilirliği kolay bir hale getirmek gerekir. Sanatın her bireye hitap ettiğini düşünerek doğru adımları atmalıyız. Kültür ve sanat her bireyin temel hakkıdır. Bu yüzden engelli bireylerinde sanata eşit bir şekilde erişebilmesi gerekir. Peki, bu konuda neler yapabiliriz? Örneğin bir tiyatro oyununda işaret dili de yer almalıdır. Sinemada işitme engelli bireyler için alt yazı, görme engelli bireyler için de sesli betimler bulunmalıdır. Müzelerde, sanat galerilerinde sesli rehber sistemleri olmalıdır. Tiyatro, sinema veya diğer sanat alanlarının tekerlekli sandalye için giriş ve çıkışlarının uygun olması gerekir. Bu uygulamalar yurt dışında artık standart bir kullanım haline gelmiştir. Ülkemizde de bu uygulamalara örnek verebiliriz. Fakat ülke genelinde yaşayan engelli sayısına baktığımızda bu uygulamaların sayısının oldukça az olduğunu görüyoruz. Sanat tek bir kesime hitap etmez. Sanat herkese hitap eder. Bu yüzden sanatın erişilebilir olması gerekir. Unutmayalım ki sanata engel tanıyan aslında bizleriz. Sanat herkese kucağını açan evrensel bir dildir. Bir tiyatro sahnesinde veya izleyici koltuğunda, bir filmin içinde veya sinema salonunda, bir şiir dinletisinde herkesin yeri vardır.
