Türkiye’nin güneyinde ve sınırın hemen ötesinde mütevazı ama derin bir şehir var: Kilis. Tarih boyunca farklı uygarlıklara ev sahipliği yapmış olan ve kültürle yoğrulmuş olan Kilis gezilecek yerleriyle olduğu kadar yaşayan kültür mirasıyla da dikkat çeker.
Bu yazımızda Kilis’in taş sokaklarında gezintiye çıkarak şehrin derin ruhuna dokunacağız.
Kilis’te Gezilecek Tarihi Yerler
Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Kilis tarihi yapılarıyla ziyaretçileri şaşırtabilir. Tarihi bir atmosferde şehri keşfetmek isteyenler için Kilis’te görülmesi gereken tarihi yapılardan bazıları:
· Ravanda Kalesi: Yüksek bir tepe üzerine inşa edilmiş olan Ravanda Kalesi Kilis’in Polateli ilçesi sınırlarında yer alır. Kalenin geçmişi Roma dönemine kadar uzanır. Savunma yapısı olan kale Haçlılar ve Eyyubiler gibi birçok uygarlığın kontrolü altına da girmiştir. İki büyük su sarnıcı, kuleleri, duvarları ve hem tarihi önemi hem de bulunduğu manzarasıyla kale görülmeye değer yerlerdendir.
· Tarihi Kilis Evleri: Tarihi Kilis evleri kentin özgün yapısını gösteren önemli simgelerdendir. Geniş avlulu ve içe dönük yaşamıyla bu evler şehrin geleneksel yaşamını yansıtır. Kilis’in kültürel mirasını daha yakından tanımak ve tarihi atmosferin içinde fotoğraflar çekmek istiyorsanız bu evleri mutlaka ziyaret etmelisiniz.
· Oylum Höyük: Kilis’e oldukça yakın bir mesafede olan Oylum Höyük Anadolu’nun en büyük höyüklerinden birisidir. Tarihinin Tunç Çağı’na kadar uzandığı ortaya çıkmış olan Oylum Höyük’te birçok farklı medeniyete ait bulgularda vardır. Bu alandan çıkarılan eserler Kilis Müzesi’nde sergilenmektedir.
· Hoca Hamamı: Osmanlı Dönemi yapılarından olan Hoca Hamamı şehrin hamam kültürünün güzel örneklerindendir. Hala aktif bir şekilde hizmet veren Hoca Hamamı’nda gerçek bir hamam deneyimi yaşayabilirsiniz.
· Paşa Hamamı: Kilis hamamlarıyla ünlü bir şehirdir. Paşa Hamamı şehrin en meşhur hamamlarındandır. 1560 yılında yaptırılmış olan hamam mimarisi ile de oldukça ilgi çekicidir.
· Tarihi Hükümet Konağı: Kilis’in tarihinde önemli bir yere sahip olan Tarihi Hükümet Konağı cumhuriyetin ilk yıllarında inşa edilmiştir. Günümüzde valilik binası olarak hizmet veren yapı şehrin mimari özelliklerini taşıması açısından da oldukça önemlidir.
· İbşir Paşa Kasteli: Osmanlı zamanında yapılmış olan İbşir Paşa Kasteli iki kemerli yapısı ve iki minik kubbesiyle oldukça ilgi çeken bir yapıdır. Kilis’e su zamanında kastellerden akmıştır. Uzun yıllar suyun aktığı yer olan kastel şuan anıt olma özelliğine sahip olarak ziyaretçileri ağırlıyor.
· Salih Efendi Sokak: Salih Efendi Sokağı kentin konut mimarisini en güzel yansıtan yerlerden birisidir. Selçuklu ve Osmanlı mimarilerine ev sahipliği yapan sokak eski taşlarla örülmüş duvarları, ahşap kapı ve pencereleri ve avlularıyla ziyaretçileri büyüler. Şehrin kültürel atmosferini yakından hissetmek istiyorsanız Salih Efendi Sokağı ideal yerlerdendir.
· Kurdağa Kasteli: 1635 yılında yaptırılmış olan Kurdağa Kasteli şehrin en eski kastellerinden birisidir. Kurdağa Kasteli kendine has bir mimarisi ve tarihi dokusuyla görülmesi gereken yerlerdendir.
Kilis’in Doğal Güzellikleri
Kilis ziyaretlerinizde görmeniz gereken doğal alanlardan bazıları:
· Söğütlüdere: İçerisinde gölet ve piknik alanlarının olduğu Söğütlüdere yeşillikler içerisinde rahat bir gün geçirmek isteyenlerin ziyaret etmesi gereken duraklardandır.
· Hisar Çamlığı Tabiat Parkı: 2016 yılında hizmete açılan Hisar Çamlığı Tabiat Parkı piknik yapmak veya kafa dinlemek isteyenlerin görmesi gereken yerlerdendir.
· Akpınar: Kilis’in merkezinde yer alan Akpınar bağ-bahçe ve zeytinlikleriyle görülmesi gereken doğal alanlardandır.
Kilis’in Dini ve Kutsal Yerleri
Kilis çok zengin bir dini ve manevi mirasa sahiptir. Şehirde hem İslam tarihi açısından önemli mekanlar hem de halk arasında ziyaret kültürü güçlü olan birçok türbe ve cami gibi yerler bulunur. İşte, Kilis’in görülmesi gereken dini yerleri:
· Talha Zübeyr Türbesi: Kilis merkezde bulunan Talha Zübeyr Türbesi hem tarihi hem de dini açıdan büyük öneme sahiptir. Hz. Zübeyr ve Hz. Talha cennet müjdesi alanlar arasında anılır. Mimari açıdan basit bir yapıya sahip olan türbe görülmesi gereken yerlerdendir.
· Ulu Cami: 15. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilen Ulu Cami hem Selçuklu hem de Osmanlı mimari izlerini taşır. Bölgenin en kıdemli ve en büyük mabedi olan Ulu Cami taş işçiliği, mihrap ve minber detaylarıyla oldukça dikkat çeker.
· Şurahbil Bin Hasene Türbe ve Zaviyesi: Mescid, zaviye ve türbeden oluşan bu kompleks Kilis’te görülmesi gereken yerlerdendir. Mescid içerisinde Hz. Şurahbil’e atfedilen bir sanduka bulunuyor. Hz. Şurahbil Hz. Muhammed’in sahabelerinden birisidir.
· Çalık Cami: Hacı Ali Bin Mehmet Ağa’nın emriyle yapılan Çalık Cami şehrin tarihi dokusunu ve kültürel zenginliğini sergileyen dikkat çekici bir yerdir.
· Tekke Cami: “Tekye Cami” adıyla da bilinen Tekke Cami Kilis merkezde yer alır. 1552 yılında inşa edilen Tekke Cami Osmanlı mimarisinin izlerini taşır. Cami içerisinde Hacı Bekir Bey türbesi de yer almaktadır.
· Cüneyne Cami: Cami Kilis’in fethi sırasında burada şehit düşen sahabelerin bulunduğu yere yapılmıştır. Cami çok eski olduğu için birçok kez tamirat görmüştür. Cami her tamir zamanında değişikliğe uğradığı için özgün yapısını korumayı başaramamıştır. Sadece caminin minaresi ilk yapıldığı dönemlerden kalmıştır.
· Hacı Derviş Cami: Kilis merkezinde yer alan Hacı Derviş Cami özgün mimarisi ile dikkat çeken yapılardan birisidir.
· Tabakhane Cami: Kilis’in tarihi ve kültürel zenginliklerini yansıtan bir diğer yer ise Tabakhane Cami’dir. Farklı isimlerle bilinen cami minaresi dışında tüm özelliklerini yitirmiştir.
· Kadı Cami: Kara Kadı isimli bir kişi tarafından yaptırılan cami Kilis’in en fazla tamirat gören yerlerindendir. Mimarisi ile dikkat çeken Kadı Cami şehirde görülmesi gereken önemli dini yerlerdendir.
· Şeyh Hilal Cami: 1631 yılında Şeyh Hilal’in emriyle inşa edilen cami sadece tek bir minareye sahiptir.
· Hindioğlu Cami: 1664 yılında Kilis’i yöneten Kör Hüseyin tarafından yaptırılan cami günümüzde hala ayakta durmaktadır. Mimarisi ve köklü tarihiyle Hindioğlu Cami şehirde ziyaret edilmesi gereken rotalardandır.
Kilis’in Meşhur Lezzetleri
“Kilis’te ne yenir?” sorusunun cevabı şehri ziyarete gelenlerin en merak ettiği şeylerden birisidir. İşte, Kilis ziyaretlerinde denemeniz gereken meşhur lezzetlerden bazıları:
· Kilis Tava,
· Oruk,
· Ekşili Malhıta,
· Kübbülmüşviyye,
· Şıhılmöhşe,
· Bulamaç,
· Gerebiç,
· Züngül,
· Mayanalı Kahke,
· Cennet Çamuru.
